CHƯƠNG 1

Phụ tá bề trên Tập viện

Ngày 20 tháng 2 1893, Mẹ Agnès de Jésus sau khi được chọn làm Bề trên nhà Kín Lisieux thay thế Mẹ Marie de Gonzague, đã chỉ định chính Mẹ Marie de Gonzague làm Bề trên Nhà tập. Ít lâu sau Mẹ Agnès đã xin Chị Têrêsa Hài Đồng Giêsu kín đáo săn sóc các chị em bạn mình, để nghe họ bàn tính chuyện riêng và giáo dục họ trong đời sống tu trì. Khi đó Têrêsa mới có 20 tuổi! Nhưng Mẹ Agnès đã nhận ra hơn ai hết về trí năng cũng như nhân đức của Chị. Hồi ấy ở Nhà tập, ngoài Chị Thánh ra thì chỉ có hai chị khác là chị Marthe de Jésus và chị Marie Madeleine du Saint Sacrement. Rồi lần lượt các chị sau đây nhập dòng: Marie de la Trinité ngày 16.6.1894, chịGeneviève de la Sainte Face ngày 14.9.1894, và người bà con của Têrêsa là chị Marie de l’Eucharistie ngày15.8.1895.

Ngày 21 tháng 3 - 1896 Mẹ Marie de Gonzague được tái bầu làm Bề trên và Mẹ kiêm nhiệm luôn cả chức Bề trên Nhà tập. Mẹ Agnès de Jésus khuyên Mẹ Marie de Gonzague nên giữ Chị Têrêsa lại giúp mình: Đã ba năm qua Chị tỏ ra chu toàn nhiệm vụ cách trọn hảo. Mẹ Marie de Gonzague nhận lời ngay, và trên thực tế đã để chị Têrêsa hoàn toàn điều khiển Nhà tập.

Chị đã làm Bề trên Tập viện mà không danh hiệu! Chị tiếp tục nhiệm vụ này cho tới khi mệnh chung là ngày 30 tháng 9-1897. Chỉ từ sau ngày thay thế Mẹ Marie de Gonzague trong chức vụ Bề trên Nhà tập, nghĩa là từ tháng 3 năm 1896, Chị Têrêsa mới tụ tập chị em lại mỗi ngày sau Kinh Chiều (Vêpres) từ 2 giờ 30 tới 3 giờ theo thói quen hồi đó trong Dòng.

Chị không làm thành những bài Diễn Giảng đích danh. Lời Chị giáo huấn không theo hẳn một hệ thống nào. Chị đọc hay bảo đọc một đoạn trong Quy Luật, Hiến Pháp hay Tập Tục của Dòng, quen gọi là “Tờ Lạm Bổ”, sau đó Chị giải nghĩa hay xác định lại đôi điểm Chị cho là cần thiết. Hoặc Chị trả lời những vấn nạn chị em nêu lên, sau đó Chị nhắc bảo những khuyết điểm nếu có, và Chị thân mật nói những điều ích lợi cho chị em chú ý tới trong lúc đó, hoặc về tinh thần hoặc về những công việc đang làm.

Trong những câu chuyện riêng với chị em Nhà tập. Chị Thánh đã cho những
lời khuyên thật thích hợp với từng tâm hồn. Chị soi sáng những chuyện thuộc lương tâm và những khó khăn của chị em tuỳ theo khuynh hướng từng người, tuỳ nhu cầu mỗi cá nhân, hay theo như thử thách, vui mừng hiện tại của họ. Lời khuyên chị này không thể thích hợp cho chị khác. Chính Chị Thánh đã nhấn mạnh như vậy. (Trong đoạn trích dẫn dưới đây chúng ta sẽ nhận thấy Chị được một hồng ân hoạ hiếm về tâm lý trong tất cả những việc Chị thi hành đối với chị em Nhà tập):

“… Trước tiên con nhận thấy các tâm hồn phải chiến đấu tương tự như nhau, nhưng đàng khác những tâm hồn ấy thật dị biệt nhau, tới nỗi con không phải khó khăn gì để hiểu lời cha Pichon: ‘Dị biệt giữa các tâm hồn còn nhiều hơn dị biệt giữa các khuôn mặt’. Nên không thể đối xử với mọi tâm hồn theo cùng một cách thế giống nhau ³. Phải tuyệt đối loại trừ sở thích riêng tư cũng như quan niệm cá nhân, và hướng dẫn các tâm hồn theo đường Chúa Giêsu đã vạch ra cho họ, chứ không phải bắt họ bước theo con đường riêng của mình ⁴.

“… Một người làm vườn vụng về không ghép cây đúng kiểu, thì cây sẽ ra sao?
Nếu ông không hiểu bản tính từng loại, muốn cây đào nở ra hoa hồng?… Lúc đó ông sẽ làm chết cây, thực ra tốt tươi và có thể sinh hoa trái.

“Trong đường thiêng liêng cũng vậy, cần nhận ra ngay từ thời niên thiếu thánh ý Chúa muốn gì nơi các tâm hồn, và phụ sức vào ơn Chúa mà không hấp tấp tiến trước hay lùi lại sau”⁵.

Chính khi đề cập đến việc giáo dục trẻ em mà Chị Thánh có được những nhận xét chí lý như vậy. Chị Thánh đã áp dụng nhận xét trên cách thật khéo léo vào việc huấn luyện các tâm hồn trong việc đào tạo chị em Nhà tập này!

Theo chiều hướng những nhận xét trên đây, mỗi độc giả sẽ tự chọn trong tập Huấn dụ và Ghi niệm này những điểm thích hợp với nhu cầu riêng tư, vì không thể có việc phù hợp toàn thể với từng độc giả được.

Nếu mang sẵn một tâm hồn hiền hoà, thì đồng thời Chị Têrêsa cũng rất cương nghị, không bỏ qua bất cứ một việc gì. Khi vừa nhận ra khinh xuất nào, Chị Thánh liền đi gặp ngay thủ phạm và tuy làm như vậy là cực hình, nhưng không có gì ngăn cản được Chị thi hành bổn phận mình. Ngày kia, trong câu chuyện tâm tình, Chị Têrêsa Hài Đồng Giêsu đã thổ lộ
với tôi:

“Thời gian coi Nhà tập đối với em thật là một đời chiến đấu, giao tranh! Chúa đã hành động cho em… em đã hành động cho Chúa, và không có lúc nào tâm hồn em lại lớn mạnh như thế. Em không tìm cách để được yêu đương, em không quan tâm tới điều người ta nói hay nghĩ về em. Em chỉ tìm làm đẹp lòng Chúa hiền từ. Em cũng không ước muốn những điều em cố gắng phải thành tựu. Phải, ta hãy gieo vãi điều thiện quanh ta mà không cần băn khoăn xem chúng có đâm chồi nẩy lộc hay không. Nhiệm vụ của ta là làm việc, thành công là thuộc quyền Chúa Giêsu. Không được hoảng sợ khi phải chiến đấu cho ích lợi kẻ khác, hãy bắt tay vào việc cho dầu bản thân sẽ mất yên ổn, và ít chú ý xem công việc có giúp thêm gì cho chịem Nhà tập hay không, vì trước hết là phụng sự Chúa đã. Để một lời sửa lỗi có hiệu quả, thì phải làm không vì mình thích làm, đồng thời phải bình tĩnh đừng để tính nóng lôi kéo mình”.

Điểm này thật chính xác. Tôi đã có dịp chứng kiến Chị quên mình và hoàn toàn nhẫn nại trong việc lắng nghe cũng như dạy bảo chúng tôi. Chị không tìm trong nhiệm vụ này nguồn vui hay một chút tiêu khiển nào khác. Tôi cũng nhận ra tinh thần vị tha và nhiệt tâm trong việc Chị chú ý huấn luyện các tập sinh ít năng khiếu, luôn tỏ ra thương mến họ. Chị kính trọng các tâm hồn dầu là những tâm hồn ấy thế nào đi nữa.

Chị trả lời được tất cả những điều chúng tôi hỏi, và để dễ hiểu, Chị trích dẫn Thánh Kinh hay kể những truyện lịch sử, giúp khắc sâu vào tâm khảm chân lý mà Chị muốn chỉ dẫn chúng tôi.

Tôi phải phục Chị thật linh lợi trong việc tìm ra tâm tánh tinh quái và những
biến động khác nhau trong tâm hồn chúng tôi. Trí Chị minh mẫn siêu nhiên tới nỗi đôi khi người ta có cảm tưởng Chị đọc được tâm tưchúng tôi: Người ta thấy đúng là Chị được linh cảm! Tôi hỏi ý kiến Chị và tin tưởng Chị không thể bị lầm lẫn cũng như chắc được Chúa Thánh Thần nói qua miệng Chị. Nhưng Chị không làm gì khác thường cả, mà còn có vẻ như nghi ngờ ơn thánh hành động bởi Chị là đàng khác.

Chị em Nhà tập làm phiền Chị lúc phải cũng như khi trái giờ, có khi quấy
rầy hay hỏi Chị những câu thiếu tế nhị về những điều Chị biên tập (như về Bản Tự Thuật hay về thư từ Chị viết cho anh thiêng liêng). Không bao giờ tôi thấy Chị trả lời thiếu kiên nhẫn, cộc cằn hay có vẻ hấp tấp cả. Chị luôn bình tĩnh và êm dịu. Chính Chị cũng chứng nhận là khi phải nói sự thật thì không bao giờ Chị lui bước và không sợ bất cứ một cuộc chiến đấu nào. Nếu phải chỉ bảo chúng tôi, Chị không toan tính dựa trên sức riêng mình. Tôi còn thấy Chị trong những tháng về cuối đời, mình run rẩy vì cơn sốt, họng nóng như lửa thiêu thế mà còn thu tất cả sức lực để uốn nắn, sửa chữa một chị nhà tập. Một trong những trường hợp như vậy, Chị đã nói với tôi: “Em phải chết khi tay còn cầm khí giới, miệng còn sáng lên gươm Thần Khí tức là lời Thiên Chúa”⁶.